ΧΟΡΟΣ - ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ

Χορός είναι  η ποιητική έκφραση του σώματος, μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρωταρχική έκφραση του ανθρώπου, αφού είναι συνέχεια της κίνησης του σώματος. Ο Πλάτωνας συσχετίζει τις έννοιες, χορός και χαρά δίνοντας έτσι την ερμηνεία της εκδήλωσης συναισθημάτων. Κατά τους αρχαίους χρόνους, χορός λεγόταν ο χώρος όπου χόρευαν και τραγουδούσαν οι αρχαίοι. Σήμερα, χορός ονομάζεται το σύνολο των ρυθμικών κινήσεων και συσπάσεων του σώματος, αυτό που ονομαζόταν στην αρχαιότητα όρχηση ή χορεία. Ο χορός αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα εκφραστικά μέσα και χρονολογικά έπεται του τραγουδιού. Οι ρίζες του χορού στην Ελλάδα εντοπίζονται περίπου το 1000 π. Χ.

Στον χορευτή προκαλείτε μια μεγάλη γκάμα συναισθημάτων: χαρά, ενθουσιασμός, τέρψη, διέγερση, θρίαμβος, έκταση. Ο πόνος και η λύπη σταδιακά υποχωρούν και εκμηδενίζονται με το χορό, καθιστώντας τον σημαντικό θεραπευτικό μέσο. Ερευνώντας τη φύση και τη λειτουργία της κίνησης, διαπιστώνουμε ότι καλλιεργεί σκέψεις και συναισθήματα. Η θεραπευτική διαδικασία ενθαρρύνει τη δημιουργική έκφραση και δημιουργεί την αυτογνωσία και την συναισθηματική ωρίμανση.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ

Στους σύγχρονους νεοελληνικούς χορούς συναντώνται ρυθμοί και μουσικά μοτίβα της αρχαίας Ελλάδας. Οι νεοελληνικοί χοροί διαιρούνται ουσιαστικά σε δυο κατηγορίες: στους «συρτούς», στους «πηδηχτούς» και στις παραλλαγές αυτών. Η ονομασία του κάθε χορού συνήθως σχετίζεται με τον τόπο καταγωγής του (ο συρτός-καλαματιανός, ο μακεδονικός κ.α) ή έχει την ονομασία κυρίων προσώπων (ο Μενούσης, ο Μανέτας). Επίσης, μπορεί να παίρνει την ονομασία του από τις διάφορες εποχές (ο πασχαλινός χορός), ή να προέρχεται από τις ονομασίες επαγγελμάτων (ο χορός των σφουγγαράδων) κ.α.

Οι ελληνικοί χοροί παρουσιάζουν αξιοσημείωτη ποικιλία από παραλλαγές και επηρεάζονται μορφολογικά από τον τόπο καταγωγής τους. Είναι γνωστό ότι οι χοροί της ηπειρωτικής Ελλάδας έχουν «βαρύ» ύφος και για αυτό αποκαλούνται συχνά και «λεβέντικοι», σε αντίθεση με αυτούς της νησιωτικής Ελλάδας, οι οποίοι είναι περισσότερο «ανάλαφροι» και λυρικοί. Οι παραδοσιακοί χοροί στην Ελλάδα παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Κάθε περιοχή ή χωριό της Ελλάδας έχει τους δικούς του χορούς, οι οποίοι διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή ή ακόμη και από χωριό σε χωριό. Αυτή η διαφορά των χορών οφείλεται σε λόγους όπως το κλίμα, ο τρόπος ζωής των κατοίκων, οι πόλεμοι και οι καταστροφές και άλλοι.

Οι παραδοσιακοί ελληνικοί χοροί, λόγω της ποικιλίας που παρουσιάζουν, χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες. Αυτές είναι:

Ανάλογα με το θέμα τους χωρίζονται σε:
· Θρησκευτικούς
· Πολεμικούς ή πυρρίχιους
· Ερωτικούς
· Πολεμο-ερωτικούς χορούς

Ανάλογα με το σχήμα τους χωρίζονται σε:
· Κυκλικούς
· Αντικριστούς χορούς

Ανάλογα με τον τόπο, χωρίζονται σε:
· Πανελλήνιους ή εθνικούς
· Τοπικούς

Οι πανελλήνιοι χοροί είναι ο συρτός-καλαματιανός και ο τσάμικος ή κλέφτικος. Τοπικοί χοροί είναι οι ηπειρώτικοι, οι θρακιώτικοι, οι νησιώτικοι, οι κρητικοί, οι χοροί της Μακεδονίας, οι ποντιακοί και άλλοι. Ο κάθε χορός χορεύεται διαφορετικά, έχει τη δική του μουσική και το όνομά του έχει κάποια σημασία.
Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι χοροί, όπως της βόρειας Ελλάδος, οι οποίοι φέρουν αλληλεπιδράσεις με χορούς των γειτονικών λαών (βαλκανικών) και χορεύονται με διάφορες κατά τόπους παραλλαγές σε όλη την βαλκανική περιοχή. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως σε μερικά νησιά, η αλληλεπίδραση προέρχεται από την ύπαρξη της εκάστοτε δύναμη κατοχής (Ενετοκρατία, Φραγκοκρατία, Τουρκοκρατία).

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Όσον αφορά τώρα τα δημοτικά μας τραγούδια (σπουδαίο κεφάλαιο στην Ιστορία της μουσικής), είναι η μελωδική φωνή κι η αδάμαστη ψυχή του υπέροχου λαού μας. Είναι η χαρά και η λύπη ενός γλυκόλαλου λαϊκού τραγουδιστή. Τους στίχους και τις νότες του, γράφει ο ανώνυμος ελληνικός λαός, ο ανώνυμος στιχουργός και μουσουργός των αιώνων. Μ' αυτές εξωτερίκευε τον κόσμο της ψυχής του. Το δημοτικό τραγούδι είναι το ρωγοβύζι της ελληνικής φυλής. Ο μεγάλος μουσουργός Ζιμπέλιους είπε: "Ω, Ελλάς! Εάν θέλεις κάτι να θαυμάσεις, θαύμασε τα δημοτικά σου τραγούδια! ". Και ο Γκαίτε είπε: " Εάν μπορούσα να γράψω έστω κι ένα ελληνικό δημοτικό τραγούδι, θα απέρριπτα ό,τι έχω γράψει μέχρι σήμερα!..."

Τα Δημοτικά τραγούδια χωρίζονται σε 4 κατηγορίες:

α) ΔΙΗΓΗΜΑΤΙΚΑ, με ρομαντικές υποθέσεις
β) ΙΣΤΟΡΙΚΑ
γ) ΚΛΕΦΤΙΚΑ, με κατορθώματα κλεφτών & αρματολών.
δ) ΙΔΙΩΤΙΚΑ, που έχουν ως θέμα τους όλες τις λεπτομέρειες της κοινωνικής & οικογενειακής ζωής του Έλληνα. Περιλαμβάνονται σ' αυτά, τραγούδια του γάμου, της γέννησης, της βάφτισης, εορταστικά, της ξενιτιάς και μοιρολόγια.                

Στη ρίζα κάθε δημοτικού τραγουδιού υπήρχε ένας τραγουδιστής

Τα λόγια όμως του τραγουδιού αυτού, τα επαναλάμβαναν διάφοροι τραγουδιστές, που πρόσθεταν, αφαιρούσαν ή προσάρμοζαν το τραγούδι στην κάθε περίσταση.